ร่างพระราชบัญญัติการทรมานและการบังคับบุคคลให้สูญหาย หมิ่นพระบรมเดชานุภาพ กฎหมาย SLAPP ถูกสอบปากคำใน UPR ครั้งที่ 3 ของประเทศไทย

ภาพโดย Klaus Hausmann จาก Pixabay

ช่วงเวลาของการตรากฎหมายของประเทศไทยเพื่อต่อต้านการทรมานและการบังคับให้สูญหาย และการที่ประเทศไทยจะให้สัตยาบันต่อพิธีสารเลือกรับของอนุสัญญาต่อต้านการทรมานนั้น ถูกตั้งคำถามในรอบการทบทวนเป็นระยะสากล (UPR) ครั้งที่ 3 ของประเทศไทยในกรุงเจนีวา ประเทศสวิตเซอร์แลนด์เมื่อวันพุธ ยังมีความกังวลเกี่ยวกับการบังคับใช้กฎหมายหมิ่นพระบรมเดชานุภาพของราชอาณาจักรในปัจจุบัน

สวีเดนตั้งคำถามคล้ายคลึงกันเมื่อกฎหมายต่อต้านการทรมานและการบังคับให้หายสาบสูญมีผลบังคับใช้ ร่างกฎหมายสี่ฉบับที่ผ่านเฉพาะการอ่านรัฐสภาครั้งแรกในเดือนกันยายน พ.ศ. 2564 ขณะที่สหรัฐฯ ถามว่าจะมีการตรากฎหมายอย่างไร

ประเทศไทยยังไม่ได้กำหนดเวลาที่แน่นอน แต่ร่างดังกล่าวกำลังถูกพิจารณาโดยคณะกรรมการรัฐสภา และคาดว่าจะมีการอภิปรายและลงคะแนนเสียงในรัฐสภาในวาระของรัฐสภานี้ ซึ่งจะคงอยู่จนถึงเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2565

หลังจากเห็นความล่าช้าหลายครั้งในช่วงเจ็ดปีที่ผ่านมา ข้อเรียกร้องสำหรับร่างกฎหมายดังกล่าวได้ทวีความรุนแรงขึ้นในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา โดยกรณีการบังคับบุคคลให้สูญหายได้รับความสนใจจากสาธารณชนมากขึ้น โดยเฉพาะกรณีของนายวันเฉลิม สัทศักดิ์สิทธิ์ นักเคลื่อนไหวทางการเมืองที่หายตัวไปจากท้องถนนในกรุงพนมเปญ ในกัมพูชาใกล้กับอพาร์ตเมนต์ของเขาในเดือนมิถุนายน 2020 การหายตัวไปของเขาเป็นหนึ่งในสาเหตุให้เกิดการเคลื่อนไหวต่อต้านการจัดตั้งที่เพิ่มมากขึ้นในปีที่แล้ว

การทรมานยังได้รับความสนใจมากขึ้นในประเทศไทย อันเนื่องมาจากคดีในจังหวัดนครสวรรค์ ทางภาคเหนือ ซึ่งขณะนี้กลุ่ม 7 คนถูกไล่ออก เจ้าหน้าที่ตำรวจถูกพบเห็นในวิดีโอรั่วไหลและแชร์กันอย่างแพร่หลาย ทำให้ผู้ต้องสงสัยยาเสพติดเสียชีวิตจากการหายใจไม่ออก ถุงพลาสติก.

สหรัฐฯ แคนาดา เยอรมนี สวิตเซอร์แลนด์ ฝรั่งเศส ฟินแลนด์ และนอร์เวย์ ได้แสดงความกังวลเกี่ยวกับกฎหมายหมิ่นพระบรมเดชานุภาพของไทย ด้วยความกังวลดังกล่าวได้แสดงไว้ใน UPR ก่อนหน้านี้แล้ว

แคนาดาได้เรียกร้องให้มีการจำกัดการบังคับใช้กฎหมายเชิงกลยุทธ์ต่อการมีส่วนร่วมของประชาชน (SLAPP) รวมทั้งหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ การปลุกระดม และ พ.ร.บ. คอมพิวเตอร์ สหรัฐฯ ได้เรียกร้องให้มีการเปลี่ยนแปลงการใช้กฎหมายหมิ่นพระบรมเดชานุภาพและพระราชกำหนดสถานการณ์ฉุกเฉิน ที่มีผลบังคับใช้ตั้งแต่เดือนมีนาคม 2020 ส่วนประเทศอื่นๆ มีข้อเสนอแนะที่คล้ายกันซึ่งเกี่ยวข้องกับการแก้ไขกฎหมายหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ

การเรียกร้องระหว่างประเทศให้มีการแก้ไขหมิ่นพระบรมเดชานุภาพสะท้อนให้เห็นถึงฝ่ายค้านของไทยโดยเฉพาะฝ่ายเดินหน้าและพรรคเพื่อไทย จุดยืนและการเคลื่อนไหวเพื่อให้สมาชิกรัฐสภาลงคะแนนเสียงแก้ไขกฎหมาย ผู้ประท้วงต่อต้านการจัดตั้งบางคนเรียกร้องให้มีการยกเลิกกฎหมายทั้งหมด โดยมีแฮชแท็กสำหรับการเคลื่อนไหวที่ได้รับความนิยมสูงสุดบน Twitter ในช่วงสองสามสัปดาห์ที่ผ่านมา

ประเด็นด้านสิทธิมนุษยชนอื่นๆ ในประเทศไทยที่หยิบยกขึ้นมา และการแก้ไขที่กำลังได้รับการกระตุ้นโดยสมาชิกสหประชาชาติคนอื่นๆ ได้แก่ สิทธิในการชุมนุมและเสรีภาพในการแสดงออก ซึ่งผู้ประท้วงต่อต้านรัฐบาลหลายคนถูกจับกุม ตั้งข้อหา และดำเนินคดี ประเด็นที่น่ากังวลคือสิทธิของผู้ลี้ภัย เนื่องจากประเทศไทยไม่ได้เข้าร่วมอนุสัญญาว่าด้วยผู้ลี้ภัย พ.ศ. 2494 และยังไม่ยอมรับสถานะผู้ลี้ภัย ส่งผลให้ผู้ลี้ภัยได้รับการปฏิบัติเหมือนเป็นผู้อพยพผิดกฎหมายจากทางการและถูกควบคุมตัวในศูนย์กักกันคนเข้าเมือง (IDCs) และถูกควบคุมตัว ส่งกลับไปยังประเทศที่พวกเขาหลบหนี

ผู้แทนสหรัฐกล่าวว่าพวกเขายินดีกับคำมั่นสัญญาก่อนหน้าของไทยที่จะยุติการกักขังเด็กอพยพและเด็กผู้ลี้ภัย และความพยายามของสำนักงานในการแก้ไขรายงานความแออัดยัดเยียดใน IDC ของประเทศ แต่ถูกตั้งคำถามว่าทำไมเด็กผู้ลี้ภัยยังคงถูกควบคุมตัวใน IDCs ตามรายงานของภาคประชาสังคม

UPR เป็นกระบวนการที่มีลักษณะเฉพาะ ซึ่งเกี่ยวข้องกับการทบทวนบันทึกด้านสิทธิมนุษยชนของประเทศสมาชิกสหประชาชาติทั้งหมด และเกิดขึ้นในแต่ละประเทศประมาณทุกๆ ห้าปี UPR ของประเทศไทยครั้งแรกเกิดขึ้นในปี 2554 และครั้งที่สองในปี 2559

ในคำกล่าวเปิดการประชุม ปลัดกระทรวงการต่างประเทศของไทย ธานี ทองภักดี ระบุว่าประเทศไทยยังคงเดินหน้าไปสู่มาตรฐานด้านสิทธิมนุษยชนที่สูงขึ้น และยังคงมุ่งมั่นที่จะส่งเสริมและคุ้มครอง ในขณะเดียวกันก็ปฏิบัติตามพันธกรณีภายใต้สนธิสัญญาสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศที่ ประเทศไทยเป็นผู้ลงนาม

การดำเนินงานและการจัดการด้านสิทธิมนุษยชนของประเทศไทยในช่วงการระบาดใหญ่ของ COVID-19 ยังได้รับการเน้นย้ำโดย MFA พร้อมกับมุมมองที่คาดการณ์ล่วงหน้าเกี่ยวกับงานด้านสิทธิมนุษยชนของประเทศในอนาคต

ธานีกล่าวว่าประเทศไทยเคารพในสิทธิและเสรีภาพของคนไทยในการชุมนุมทางการเมือง แต่ต้องใช้สิทธิและเสรีภาพเหล่านั้นอย่างเหมาะสมและสร้างสรรค์ โดยคำนึงถึงการแพร่กระจายของไวรัสโคโรน่าด้วย

จากข้อมูลของ MFA ของไทย หลายประเทศยกย่องไทยสำหรับความพยายามในการส่งเสริมสิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยงต่างๆ โดยตระหนักถึงนโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าของประเทศไทย โดยเฉพาะในช่วงสถานการณ์โควิด-19

รายงานโดย หทัย เตชะกิจเตอรานันท์